Preek Heemse, 10 maart 2024

Tekst: Zondag 34, H.C. / Jeremia 2

 

Geliefde gemeente,

[#1] Op wie stel jij je vertrouwen? Van wie verwacht je je redding?

Bij de onzekerheid van morgen; de zorgen over de mensen om je heen.

Bij financiële zorgen of twijfels over de toekomst.

Wanneer je leven in de crisis komt? Als alles weg valt?

Stel dat de Russen een doorbraak forceren in Oekraïne en snel naar het west oprukken?

Als we met onze kleine krijgsmacht geen weerstand kunnen bieden?

Of als er weer iets komt als corona: opeens kon je niets meer.

Was er ziekte, verdriet om overlijden en beperkingen.

 

Wat is je houvast als je eigen leven in de crisis komt:

Doordat je ontslagen wordt. Doordat je het psychisch niet meer bolwerkt.

Doordat je in een situatie van scheiding komt. Door ziekte of rouw.

 

Het kan zijn dat we heel sterk gaan leunen op geld of bezit.

Dat je daar zoveel mogelijk van verzamelt en daarop leunt.

Of als je ziek wordt. Dat je alles van de artsen gaat verwachten.

Want wat kan dat moeilijk zijn. Wat een vragen heb je als zij niet meer kunnen helpen.

Het kan zijn dat je je laat verleiden door een populist:

Iemand die het volk, de mensen naar de mond praat, en zegt wat ze willen horen.

 

We hebben allemaal iets nodig om op te staan, om zekerheid in te zoeken.

In het Nederlands Dagblad is een rubriek houvast, en wat is dat voor iedereen verschillend.

En dan … hoor je in de kerk, in de catechismus.

Het is of … of. Stel bij alles je vertrouwen alleen op God!

Niet daarnaast nog op iets anders, niet in plaats van Hem op iets anders.

Wat wordt daar nu mee bedoeld? Hoe kun je dat vorm geven in je leven?

 

[#2] Jeremia heeft te maken met de situatie van oorlog.

De crisis komt daar doordat de legers uit het Noorden komen.

Het beeld uit hoofdstuk 1 was dat een kokend hete pot die overstroomt uit het Noorden.

De vijand zal het land overstromen en alle steden en dorpen van Israël belagen.

De legers trekken op naar Jeruzalem: zetten hun troon voor de poorten.

Manschappen uit Memfis en Dafne stropen je heuvels kaal (vs. 16)

Je steden zijn verwoest en ontvolkt, je hebt het aan jezelf te wijten.

Jeremia beschrijft het alsof het al zover is.

De dreiging was voelbaar en niet veel later zou het ook echt gebeuren.

Waar zoek je dan je hulp, je steun, je houvast, je uitredding?

 

Ik ben de God die je bevrijd heeft, zegt God, je zult naast mij geen andere goden hebben.

Maar het probleem is dat ze dat wel hadden.

Ze zijn naar de buurvolken gegaan en hebben daar om hulp gevraagd. 

Misschien dat die machtige koningen hen wel kunnen helpen in plaats van de Heer.

Misschien kunnen ze iets als de NAVO oprichten …

 

En ze zijn achter andere goden aan gaan lopen: 

Nietswaardige goden, die niets kunnen, van wie je niets kan verwachten.

Zoals de andere volken hun Baals en Astartes hadden.

Goden die zorgden voor vruchtbaarheid, opbrengst, seks en macht.

En dan niet alleen het volk, de gewone mensen.

De priesters in de tempel … ze kenden mijn wetten niet en dienden mij niet.

De herders, de leiders in het paleis… ze keerden zich tegen mij.

De profeten … ze wezen niet op God, maar op goden van wie je geen hulp kan verwachten.

Ze komen dus in de problemen, omdat ze God verlaten hebben.

Vervolgens kunnen die goden hen helemaal, absoluut niet helpen.

Ik ben de bron van levend water, maar jullie maakten eigen waterbakken.

Reservoirs vol water, dat niet levend is, maar stil staat.

Bovendien komen er bij de droogte en de nood scheuren in.

Als het stilstaande water nog niet gaat stinken, loopt het al weg door die scheuren.

[#3] En nu moet je niet denken: wat dom van die Israëlieten.

Want het zit diep in ons als mensen om de Heer te verlaten

en het van iets anders te verwachten.

Jezus zegt het ook: je kunt niet op God vertrouwen en tegelijk op het geld.

Ons gebed eindigt met het woordje amen: het is betrouwbaar, waar en zeker.

Maar in het woordje mammon klinkt het zelfde door: iets waar je je vertrouwen op stelt.

Als je bankrekening leeg is, als je bordje leeg is en er is geen eten.

Als de veiligheid in geding is en er dreigt gevaar,

als je ziek bent en je niet weet waar je het moet zoeken. Als je in de crisis komt.

Vertrouw je dan ook nog op God? Of waren die gebeden terwijl je in vrede leefde,

gezond was en je bord gevuld was maar schone schijn?

 

[#4] Laten we luisteren naar wat Jeremia zegt.

Hij wijst terug naar het eerste begin. Dat is ook wat boven de wet staat: ik heb je bevrijd!  

Weet je nog van het begin, toen je mij liefhad?

Dat je mij volgende als een bruid, op mij vertrouwde, toen ik je door de woestijn leidde.

God gaf manna, God zorgde voor water, God sloot zijn verbond.

Je was geen knecht, je was geen slaaf van mij.

Je bent mijn kind geworden, ik heb je juist bevrijd van de slavernij.

En nu worden jullie weer slaven van Egypte en Assyrië.

Dit heb ik tegen jullie: dat jullie de bron van levend water zijn vergeten en hebben verlaten!

God noemt zichzelf de bron van levend water. Hij wil het leven geven.

Hij kan het ook als alles je uit handen dreigt te vallen.

Hij kon zijn volk door de woestijn leiden.

Hij heeft zijn volk steeds opgezocht en bevrijd.

Het heeft hem alles gekost, zijn eigen Zoon, om ons tot zijn eigendom te maken.

Om  alles van Hem, van zijn vergeving en zorg te verwachten.

Jezus leert het opnieuw: stel je vertrouwen iet op de mammon,

Maar maak je geen zorgen voor de dag van morgen.

Ik zorg voor de bloemen van het veld, voor de mussen.

Ik zorg voor jou en voor jullie. Ik zal geven wat je nodig hebt.

[#5] Broers en zussen, het is zwart-wit wat God zegt.

Of je stelt je vetrouwen op hem, of je verwacht het van andere goden.

Ga dan eens na in je eigen hart, van wie verwacht je het?

Ze hebben de bron van levend water verlaten …

We kunnen mooi praten over leven uit de bron. Maar leef je uit de bron?

Lees je uit de bijbel, bid je tot God, kom je naar de kerk, prijs je de Heer?

Neem je je kinderen daar ook in mee: of mag koning haast, koning drukte,

koning smartphone, koning sport, koning vrijheid hun leven bepalen?

Kom je daadwerkelijk naar de kerk, of schuil je weg achter kritiek op de kerk.

Het gaat niet precies zoals ik wil, gewend ben, dus dan verzuim ik de diensten?

Zo spreekt Jeremia het volk, maar ook de herders aan:

Wijzen we elkaar op God, en op het belang van de keuze, voor of tegen?

Wie niet zijn vertrouwen op de Heer stelt, wie niet het van Hem verwacht in goede dagen,

Die staat met lege handen als hij zijn zekerheid op geld, macht of goed gebouwd heeft.

 

[#6] Maar goed … wat is dan goed en verkeerd. Is het wel zo zwart-wit?

Sorry, maar ik heb echt zorgen om mijn geld, zeker met de hoge prijzen!

Kijk als Jezus nu morgen terug zou komen…  

maar je moet toch een realistische financiële planning maken.

En ja, ik mag niet vertrouwen op mijn geld:

maar hier in het vluchtelingenkamp heb ik toch echt wat nodig om morgen nog te kunnen leven

Als ik straks mijn baan kwijt raak kan ik mijn maandelijkse lasten niet meer betalen?

 

Zijn alle zorgen over financiën fout?

Nee! God leerde Jozef dat er graan opgeslagen moest worden

dat in de toekomst gebruikt kon worden in Egypte (Gen 41:33-36).

Salomo en Agur wijzen op de mier, die niet sterk is,

maar we in de zomer al een voorraad aanlegt.

 Agur die kort daarvoor gebeden heeft: maak me niet rijk, maar ook maak me niet arm!

Uiteindelijk is het probleem niet geld of bezit, 

uiteindelijk gaat het hier om een vraag naar je hart.

Als je uiteindelijk leeft voor iets hier op aarde –

voor geld, beroemdheid, macht, invloed –

dan zal je hart steeds bezig zijn met dat project, dan zal je hart daarop gericht zijn.

Zelfs de dingen die je voor de kerk doet, doe je dan uiteindelijk voor jezelf en je eigen belang.

Daar tegenover staat degenen die zijn schat in de hemel heeft.

Die zegt: Jezus is de weg de waarheid en het leven.

Die wil dan ook de Here God liefhebben met heel zijn hart!

Die leeft voor Hem.

Wie zo leeft mag ook zeker zijn dat zijn schat nooit zal verdwijnen:

dan heb je een eeuwige schat gevonden.

Je vertrouwen zal nooit beschaamd worden; een eeuwig leven zul je krijgen;

een grond waar je altijd op kan bouwen; een bron die nooit opraakt voor wie eruit drinkt;

Een geschenk dat nooit verloren gaat. Deze schat kan niemand van je stelen;

Je begrijpt dan ook beter wat de catechismus zegt:

daarom wil God dat we hem liefhebben met heel ons hart;

die schat steeds beter leren kennen; Hem helemaal vertrouwen.

Je geeft liever alle schepselen prijs, dan dat je iets tegen zijn wil zou doen!

Wie deze schat gevonden heeft, zal zijn geld ook niet gebruiken

om zijn eigen naam en bezit groter te maken,

maar waar je schat is, daar zal je hart zijn. Dan zul je ook zo met je geld en bezit omgaan!

 

[#7] God vraagt vandaag dus een duidelijke keuze van je:

zoals Jozua het volk met het oog op de toekomst voor de keuze stelde:

wie wil je dienen? Ik en mijn huis, wij kiezen voor de Here.

Zoals Jeremia vroeg: Wie gaan jullie dienen: Baäl of de Heer.

Zo stelt God ook jou voor een keuze: je kunt niet van twee walletjes eten,

je kunt niet twee heren dienen, je kunt een hart hebben voor de wereld en een hart voor God.

 

God vraagt niet een leven half/half, nee hij vraagt een radicale en totale gerichtheid op hem.

Als je voor zijn aangezicht leeft, dan past het niet om daar nog iets anders bij het hebben.

Om als het spannend wordt, toch nog maar een extra zekerheid te gaan zoeken,

waarvan je weet dat God het niet wil hebben!

God wil graag dat je je oog gericht houdt op het licht, op zijn bevrijding.

Waar je schat is daar zal je hart zijn …

en dat vertaalt zich heel praktisch naar waar je je tijd en geld voor gebruikt.

Ga maar eens bij langs: waar word je echt warm van?

Waarvan kan het je niet zoveel schelen als het tijd of geld kost?

Kijk maar eens: hoeveel tijd besteed ik aan de Here en hoeveel voor doelen die uiteindelijk verdwijnen?

Hoeveel geld geef ik uit aan de bouw van Gods rijk en hoeveel aan de bouw van mijn eigen rijkje?

Juist in deze lijdenstijd betekent dat dat je steeds weer ziet op Jezus Christus.

Judas had liever 30 zilverstukken, dan een Heiland die ging sterven.

Maar Jezus stelde zichzelf niet centraal, maar gaf zichzelf voor u en jou.

Hij was bereid om knecht te worden en wilde zelfs zijn leven verliezen.

Hij leerde ons wat een leven was vol van liefde voor Vader en vol van liefde voor de ander.

Door Hem mogen we ook ontspannen met deze opdracht aan de gang gaan:

Hij heeft je al de grootste schat gegeven die er is:

vergeving van de zonde, het eeuwige leven, een Vader in de hemel die voor je zorgt.

Hij heeft je zijn schat al gegeven en  je mag nu je leven mooi maken voor Hem!

 

Laten we dan bidden dat we steeds mogelijkheden krijgen om de liefde voor Hem te laten zien.

Dat er ook financieel mogelijkheden blijven.

Maar laten we ook bidden dat ons leven niet beheerst wordt door de afgoden,

door lege doelen en leeg vermaak,

door dingen waarmee we uiteindelijk slaaf van onszelf worden:

Laten we bidden dat we kracht krijgen om alleen God te dienen, met heel ons hart:

Zodat je kan zeggen: Ik stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God.

Neem mijn leven, neem mijn zilver en mijn goud, mijn uren en mijn tijd.

Laat ze Heer toegewijd zijn aan uw eer!

Amen.