Preek Heemse, 3 december 2023

Tekst: 1 Tim 2 / Rom 14

 

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

[#1] Wat leert de bijbel ons als het gaat over mannen en vrouwen in de kerk?

Afgelopen jaar heeft de kerkenraad besloten om alle ambten open te stellen.

We kennen al vijf jaar vrouwelijke diakenen, maar in het voorjaar kunnen er ook vrouwelijke ouderlingen komen.  

Dan kan het ook gebeuren dat een vrouwelijke predikant voorgaat.

Een hele verandering!

Want het is niet alleen nog niet eerder gebeurd in onze gemeente,  

er is hier jaren zelfs gezegd dat dit niet de bedoeling is.

Man en vrouw hebben hun eigen plaats.

Het werd gezien als teken van verval en de bijbel niet serieus nemen.

 

[#2] Hoe kan dat? Hebben we het dan zoveel eeuwen verkeerd gezien?

Wie zijn wij om dat hier in Nederland zo te beslissen,

terwijl sommige buitenlandse zusterkerken het afkeuren?

Nemen we dan de bijbel nog wel serieus als het Woord van God?

Moeten we het, voor de rust in de gemeente, niet bij het oude laten?

Hoe kan het dat er twee verschillende meningen in de kerk zijn?

God is toch een? Hij kan ons toch niet twee verschillende kanten op wijzen.

Het zijn vragen die je onrustig kunnen maken. Die je diep kunnen raken.

Zeker als je ook allemaal andere veranderingen ziet.

 

Toch kreeg ik niet alleen deze vragen binnen.

Er werd ook gevraagd: hoe kan het dat we dit niet eerder besloten hebben.

Er wordt wel gedaan of de Bijbel hierin heel duidelijk is,

maar hoeveel argumenten staan er eigenlijk in de Bijbel

om te zeggen dat alleen mannen ouderling mogen zijn? Hoe duidelijk is het?

Wij zijn voor de kinderdoop, daar zijn goede gronden voor,

maar dat staat ook niet letterlijk in de Bijbel.  

Iemand anders zei: ik hoorde laatst een vrouw in Bergentheim preken.

Fijn dat dat nu ook kan!

 

[#3] Wat moet je hier nu mee in de gemeente van Christus?

Ik heb vanmiddag ervoor gekozen dat te belichten vanuit twee teksten.

Allereerst wil ik ingaan op de Bijbelse argumenten.

Met name aan de hand van wat Paulus ons leert over de samenkomsten in 1 Tim 2:8-15.

Daarna wil ik ingaan op verschillen in de gemeente.

Dat aan de hand van Rom 14, waar er ook verschillen in de gemeente zijn.

Waar sterke en zwakke gelovigen zijn en gevraagd wordt: hoe ga je dan met elkaar om?

 

[#4] Laten we eerst kijken naar 1 Timoteüs 2, want daar komt eigenlijk de hele discussie samen. Tenminste voor wie luisteren naar Gods woord!

Want daar willen we ons door laten leiden!

Als iemand zegt: hoe kun je in deze tijd nog moeilijk doen over vrouwen in een ambt?

Gaan jullie in de kerk niet met je tijd mee? Dat is toch respectloos naar vrouwen?

Dan is dat een gevoel, de sfeer van deze tijd, aandacht voor elk mens: man en vrouw,

maar dan is dat niet wat bepaalt hoe we omgaan met de ambten.

Net zomin als iemand zegt: vroeger deden we dat ook niet. Het past voor mij niet.

Het voelt voor mij vreemd en niet goed als dat gebeurt. Ook dat kan gevoel en tijdgeest zijn.

Laten we dus luisteren naar wat de Bijbel hierover zegt!

 

[#4] Door veel tegenstanders wordt er gewezen op 1 Timoteüs 2.  

Zelf heb ik die tekst ook op de Synode in 2017 steeds naar voren gebracht.

In het rapport van de Synode van 2020 ‘Elkaar van harte dienen’,

staat ook dat deze tekst wordt aangehaald door tegenstanders.

Door de Buitenlandse Kerken, die er ook kritiek op hadden

Door de kerken die bezwaar maakten tegen de openstelling in 2017.

Er zijn meer teksten, maar ik haal deze tekst eruit,

omdat hierin ook gelijk naar Genesis wordt verwezen:

hoe heeft God het in het begin bedoeld? Is er een scheppingsorde?

 

Wat gebeurt er in deze tekst: Paulus schrijft aan Timoteüs die in Efeze is.

Hij geeft aan hoe het er in de gemeente aan toe moet gaan.

Hij wil dat we de onenigheid die er kan zijn (ook toen al!),

achter ons laten als we naar de kerk gaan. Zeker als we samen gaan bidden.

Dan zijn we samen gericht zijn op God!

De handen omhoog naar God!

Hij wil dat vrouwen geen opzichte haardracht, dure kleren, goud of parels hebben.

Twee dingen die we vandaag anders doen: Ik zie genoeg sieraden hier in de kerk.

Misschien was het in die tijd een teken van verleidelijke kleding en aandacht op jezelf richten.

Ik zie maar weinig handen in de lucht als we bidden.

Het laat zien: in elke tekst halen we eruit wat de bedoeling is van Paulus.

In die tijd ingevuld door geheven handen en geen sieraden,

vandaag dat we gericht zijn op God en op willen vallen door goede daden!

Punten die je ter harte mag nemen, en waar jij en ik nog in kunnen groeien.

 

[#5] Dan komt er een belangrijke zin:

“Een vrouw dienst zich bescheiden te laten onderwijzen.

Ik sta niet toe dat ze gezag over mannen heeft of dat ze onderwijst.

Ze moet bescheiden zijn”

Hier kun je twee kanten op. Tegenstanders zeggen dat het er duidelijk staat.

In de samenkomsten moeten vrouwen geen onderwijs geven.

Ze mogen geen leidinggeven in de gemeente, dus niet in de kerkenraad plaats nemen.

Een standpunt gevormd door de bijbel: een mening die we serieus nemen.

Dus vrouwen moeten ook nu niet leidinggeven in de kerk: geen ouderling zijn.

Geen dominee. Alleen diaken, want dan geef je geen geestelijke leiding.

 

Maar er zijn ook mensen die zeggen: dat staat er wel, maar waarom zegt Paulus dit?

Waarom hamert hij er keer op keer op dat vrouwen bescheiden moeten zijn.

En dat woord ‘gezag hebben’: betekent dat echt leidinggeven?

Of staat er eigenlijk dat ze niet ‘wijsneuserig’, betweterig mannen de les moeten lezen.

Opvallend is dat NBV21 anders vertaalt dan NBV: ‘zich gezag aanmatigt over mannen’ in plaats van ‘gezag over mannen heeft’ (NBV)

Niet dat de vertaling bepaalt wat we zeggen. Dat doet de grondtekst, het Grieks.

Maar het laat zien dat het Grieks hier niet zo duidelijk is.

Het zou dus kunnen dat Paulus het nodig vindt om dit te leren aan de vrouwen van Efeze in die tijd die zich misdroegen.

Vrouwen van handelaren die gewend waren om alles te bepalen.

Het zou kunnen dat ze zich op basis van ‘Eva de moeder’ van alle levenden belangrijker vonden dan mannen door wie de zonde de wereld in is gekomen (Rom. 5).

In dat geval zou Paulus geen algemene regel geven, maar alleen vrouwen terugroepen van een te dominante positie in de gemeente.  

Zo kom je tot twee verschillende uitleggen: of het geldt voor altijd, of alleen voor toen,

maar de betekenis blijft. Ieder moet goed dienen op zijn eigen plek.  

 

[#6] Ook bij de volgende verzen, als Paulus zich beroept op de schepping zijn twee argumenten.

Hij geeft als argument dat Adam voor Eva geschapen is; dat Eva als eerste zondigde.

Het eerste zou een duidelijk argument zijn voor een positie van de man boven de vrouw.

Maar dat Eva zondigde? Adam zondige toch ook?

Zou zij dan vanwege de zonde geen leiding kunnen geven?

Zeker het derde argument: de vrouw wordt gered doordat ze kinderen baart is lastig uit te leggen. Wat wordt daarmee bedoeld?

 

[#7] Als we terug gaan naar Genesis 1-3 dan komen daar twee dingen naar voren.

Gelijkwaardigheid van man en vrouw, geschapen naar Gods beeld.

Maar ook verschillen: Eva wordt een hulp tegenover haar man.

Beide lijnen zijn aanwezig. Moeten we niet uitvlakken.

Maar er staat niet dat je daarom verschillende taken moet geven in de gemeente.

Dus weer: twee verschillende uitleggen. De een benadrukt de gelijkheid, de ander het verschil.

 

[#8] Kan het allebei waar zijn? Nee, Paulus bedoelde maar een ding.

God is niet verschillend. Er is maar een betekenis. Maar als ik gelovig, biddend de bijbel lees

en mijn buurman of buurvrouw doet het ook, en we komen verschillend uit,

dan laat het niet iets zien van verdeeldheid van God, maar wel van de beperktheid van ons verstand.

Nemen we de bijbel daarom minder serieus? Nee, want we geloven dat de Bijbel is onze basis lazen we in 3 en 5 en leert ons voldoende: al wat de mens moet geloven om behouden te worden (art. 7 NGB)

Petrus vindt bij Paulus al het een en ander moeilijk te begrijpen (2 Petrus 3:16). Maar de kern is heel duidelijk: die zal gebracht worden door mannen en vrouwen.

Jezus Christus is de Redder. Hem heb je nodig voor je behoud.

 

[#9] 2. Laten we vervolgens kijken naar de tweede tekst.

Paulus schrijft aan de Romeinen.

Er zijn daar ook binnen de gemeente verschillende opvattingen.

Paulus zegt er zijn voorstanders en tegenstanders,

Er zijn sterken en zwakken.

De zwakken houden vast aan bepaalde spijswetten, drankwetten en dagen.

Ze vinden dat ze bepaalde dingen niet mogen eten.

Maar als je sterk bent weet je wel dat dat niet meer uitmaakt!

 

Waar heeft Paulus het hier over? Volgens sommigen gaat het over Joden.

Ze zijn Christen geworden, maar ze durven nog geen varkensvlees te eten.

Dat mocht vroeger toch ook niet! En bovendien: ons leven lang houden we vast aan de sabbat en de Joodse feesten. We dienen toch dezelfde God. Dat stopt toch niet?

Dan zou dit betekenen: ook christenen mogen geen vlees eten en moeten joodse feesten vieren. Maar door de komst van Jezus is dat veranderd. Het hoeft niet meer volgens Paulus.

 

Nu las ik Professor Van Bruggen en die heeft zich nog meer verdiept in de achtergrond.

Hij zegt: nee, het gaat niet over Joden, het gaat hier over mensen die geen geloof hadden. Ze hadden regels over eten en drinken, over bepaalde feestdagen, hoe je met je lichaam om moet gaan. Volgens hem vallen de dingen dan beter op zijn plek en begrijp je het beter. Twee meningen over een tekst. Net als bij 1 Timoteüs! Kan dat?

 

[#10] Wie met elkaar en andere uitleggers de bijbel bestudeert komt dat steeds weer tegen.

Een verschil van lezing en goed proberen de context te begrijpen, is geen ontrouw aan de Bijbel (zoals ds. Room zegt in ‘Het Woord in geding’), dit is een tekst van lang geleden serieus bestuderen.

Nadenken over de betekenis, terwijl we niet in Rome of Efeze zelf waren en niet precies weten wat er gebeurd is.

 

Zo is er in het verleden tijdens kerkenraden steeds weer meningsverschil, gesprek en discussie geweest over wat de bijbel wel of niet van ons vraagt. Vroeger ging dat er misschien nog wel feller aan toe dan vandaag. Maar dat is het mooie van een kerkenraad en kerkverband: je bent niet alleen, het is niet de voorganger die het bepaalt, maar samen zoek je biddend een weg in wat de Heer van je vraagt.

 

Bij het standpunt voor zijn er argumenten aan te dragen. Vrouwen brachten de boodschap van de opstanding als eerste naar de mannen; God doorbreekt soms het man/vrouw denken uit die tijd. In Christus gaat God anders om met mannen en vrouwen, slaaf en vrije dan dat dat in het Oude Testament gebeurde. Maar inderdaad: je kunt ook wijzen op de teksten van Paulus in 1 Timoteüs 2 en geloven dat dit niet mag. De kerkenraad legt niet op wat je moet vinden, maar samen zijn we biddend tot het besluit gekomen dat er ruimte mag zijn voor beide opvattingen. Al denken we er ook best verschillend over.

 

[#11] Het is hier dus niet helemaal duidelijk waar Paulus het over heeft.  

Maar hij wil benadrukken: leef in vrede met elkaar. Houdt rekening met elkaar.

Als je voor vrouw in het ambt bent: druk het niet door, zonder naar de ander te luisteren.

Neem geen houding aan van: ik weet het beter, jij gelooft niet goed.

Als je tegen vrouw in het ambt bent, en je ziet dat andere bijbelgetrouwe christenen ervoor zijn, wie ben jij om dan een oordeel te vellen over het geloof van de ander?

 

Want wat is onze basis, waarin zijn we met elkaar verbonden.

De catechismus zegt: dat we in leven en sterven het eigendom zijn van Jezus Christus.

Dat is precies wat Paulus hier naar voren haalt.

Niemand van ons leeft voor zichzelf, en niemand sterft voor zichzelf.

Of we nu leven of sterven we zijn altijd van de Heer.

God maakt ons een. Hij bindt ons samen. Hoe verschillend we ook denken.

Hoe verschillend we ook de bijbel uitleggen: wie de bijbel serieus te neemt.

Wie zijn Verlosser wil volgen, laten we die steeds in liefde aanvaarden.

 

[#12] Steeds zullen er verschillen en veranderingen zijn.

Straks zitten we samen in de hemel met mensen die met een beroep op de bijbel slavernij verdedigd hebben. Niemand zal nu ontkennen dat dat een grote misstand was.

Toch gebeurde het. We zijn tot een ander inzicht gekomen.

Zo kan het gebeuren dat je na eeuwen toch anders over een onderwerp gaat denken.

Dat is niet nieuw: altijd al werd er verschillend gedacht over doop van adoptie-kinderen,

Over hoe je met de sabbat en zondag om moet gaan. We houden niet vast aan dingen ‘omdat het altijd zo geweest is’. Dan zouden de mensen in de tijd van Luther ook niet met de reformatie mee zijn gegaan. Maar ze gingen mee: omdat weer duidelijk werd.

Het draait om geloof, het draait om genade, dat is Gods grote liefde.

Dat is zijn boodschap, hoe verduisterd ons verstand soms ook is.

Maar samen met alle heiligen mogen we ons aan die genade vasthouden.

Mogen we geloven dat God zijn kerk vast zal houden, hoe lastig de tijd soms ook is.

Hij houdt zijn kerk, Hij houdt ons in leven: want er is een Heer, een doop, een avondmaal.  

Amen.

 

Verder Lezen ?

Elkaar van harte dienen. Rapport van GS 2020. https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjA_7ftrPOCAxUIKewKHWRXBvIQFnoECBIQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.gkv.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2020%2F07%2FElkaar-van-harte-dienen-commissierapport-man-vrouw-en-ambt.pdf&usg=AOvVaw3wxqkAnKATt9A7d1PE1-P1&opi=89978449

P.T. Pel en H.J. Room, Het woord in geding.

Henk Folkers e.a., Zonen en dochters profeteren,